Sensoryka i podstawy perfumerii (Romuald Czerpak Agata Jabłońska -Trypuć)

Człowiek ma do dyspozycji miliony komórek nerwowych, zwanych receptorami, które umiejscowione są na powierzchni nabłonka, wykonujące miliardy operacji na sekundę, by informacja przekazana z zewnątrz dotarła do właściwego organu.W książce szczególny nacisk położono na substancje zapachowe ważne w kosmetyce pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i syntetycznego, uwzględniając ich strukturę chemiczną oraz grupy funkcyjne, sprawiające, że dana substancja jest nośnikiem zapachu. SPIS TREŚCIPrzedmowaRozdział IPodstawowe zmysły człowieka: słuch, smak, wzrok, powonienie i dotyk.Ich budowa, funkcje i znaczenie w życiu człowieka..........................................................................................   11Narządy zmysłów.......................................................................................................................................................  15Zmysły chemiczne...............................................................................................................................................  16Drgania i dźwięk..................................................................................................................................................  24Światło i widzenie................................................................................................................................................  27Skóra i zmysł dotyku................................................................................................................................................  30Rozdział IIPodział substancji zapachowych w zależności od ich pochodzenia i budowy chemicznej.......................  34Substancje zapachowe pochodzenia zwierzęcego.................................................................................................  34Ambra....................................................................................................................................................................  34Kastoreum.............................................................................................................................................................  36Piżmo.....................................................................................................................................................................  36Cywet.....................................................................................................................................................................  37Skatol.....................................................................................................................................................................  37Substancje zapachowe pochodzenia roślinnego....................................................................................................  38Olejki eteryczne....................................................................................................................................................  38Żywice i balsamy.................................................................................................................................................  40Substancje zapachowe syntetyczne.........................................................................................................................  42Obowiązujące normy i przepisy dla substancji zapachowych.............................................................................  45Rozdział IIIPodział substancji zapachowych w zależności od posiadanej grupy funkcyjnej...........................................  46Alkohole i fenole........................................................................................................................................................  46Alkohole alifatyczne............................................................................................................................................  47Alkohole alicykliczne..........................................................................................................................................  49Alkohole alifatyczne nienasycone......................................................................................................................  50Alkohole terpenowe.............................................................................................................................................  50Alkohole aromatyczne.........................................................................................................................................  55Fenole i ich pochodne.........................................................................................................................................  56Etery............................................................................................................................................................................  58Eter dietylowy.......................................................................................................................................................  58Aldehydy i ketony......................................................................................................................................................  61Aldehydy alifatyczne............................................................................................................................................  62Aldehydy terpenowe............................................................................................................................................  62Aldehydy aromatyczne........................................................................................................................................  64Ketony terpenowe................................................................................................................................................  67Estry i laktony............................................................................................................................................................  70ROZDZIAŁ IVCharakterystyka rodzin zapachowych.Właściwości olejków eterycznych i pozyskiwanie zapachów z roślin.............................................................  73Nuty górne..................................................................................................................................................................  75Nuty serca...................................................................................................................................................................  76Nuty bazowe...............................................................................................................................................................  78Mieszanie olejków i własne kreacje zapachów......................................................................................................  80Uwagi i przeciwwskazania do stosowania olejków eterycznych...................................................................  82Przechowywanie i trwałość olejków....................................................................................................................  83Technologia produkcji wyrobów perfumeryjnych............................................................................................  83Metody pozyskiwania zapachów z roślin..........................................................................................................  86Metody badania substancji zapachowych..............................................................................................................  86Metoda head space...............................................................................................................................................  90Metoda scent living...............................................................................................................................................  90Rozdział VRodzaje perfum, ich skład chemiczny, przemiany fizykochemiczne i utrwalanie.................................  91Skład chemiczny perfum..........................................................................................................................................  91Woda.....................................................................................................................................................................  91Alkohol etylowy C2H5OH...................................................................................................................................  91Rodzaje perfum........................................................................................................................................................  92Przemiany fizykochemiczne kompozycji zapachowych na skórze.................................................................  94Utrwalanie zapachów...............................................................................................................................................  94Rozdział VIRola podłoża przy sporządzaniu kompozycji zapachowych........................................................................  96Środki higieniczne i artykuły gospodarstwa domowego................................................................................ 101Rozdział VIIZnaczenie czynników zapachowych w przyrodzie, gospodarce i życiu codziennym człowieka....... 102Feromony.................................................................................................................................................................... 102Struktura chemiczna feromonów...........................................................................................................................105Podział feromonów zwierząt i człowieka ze względu na strukturę chemiczną.................................................106Fenole....................................................................................................................................................................106Alkohole................................................................................................................................................................106Aldehydy...............................................................................................................................................................107Ketony....................................................................................................................................................................108Kwasy karboksylowe............................................................................................................................................111Estry.......................................................................................................................................................................112Zastosowanie praktyczne feromonów....................................................................................................................113Feromony występujące u ludzi................................................................................................................................113Aromaterapia.............................................................................................................................................................114Podstawowe zabiegi stosowane w aromaterapii....................................................................................................116Masaż.....................................................................................................................................................................116Inhalacje................................................................................................................................................................118Kąpiele...................................................................................................................................................................118Okłady...................................................................................................................................................................119Płukanie.................................................................................................................................................................119Pielęgnacja kosmetyczna skóry i włosów.........................................................................................................119Odświeżacze powietrza, nawilżacze powietrza, kadzidełka, kominki aromaterapeutyczne......................119Rozdział VIIIOlejki eteryczne - ich pochodzenie, występowanie, skład chemiczny, właściwości fizykochemiczne,farmakologiczne i aromaterapeutyczne..............................................................................................................121Historia substancji perfumerii.................................................................................................................................121Ogólny skład chemiczny, miejsce powstawania olejków i ich rola w roślinach...............................................126Występowanie olejków w świecie roślinnym.........................................................................................................129Właściwości fizykochemiczne olejków eterycznych.............................................................................................132Charakterystyka wybranych olejków eterycznych i roślin olejkowych..............................................................132Olejek arnikowy...................................................................................................................................................132Olejek rumiankowy.............................................................................................................................................133Olejek miętowy....................................................................................................................................................133Olejek szałwiowy..................................................................................................................................................134Olejek piołunowy.................................................................................................................................................134Olejek anyżowy....................................................................................................................................................135Olejek kminkowy.................................................................................................................................................135Olejek kolendrowy...............................................................................................................................................135Olejek kopru włoskiego.......................................................................................................................................136Olejek melisowy...................................................................................................................................................136Olejek tymiankowy..............................................................................................................................................137Olejek pomarańczowy.........................................................................................................................................137Olejek walerianowy.............................................................................................................................................138Olejek tatarakowy................................................................................................................................................138Olejek lawendowy................................................................................................................................................139Olejek rozmarynowy...........................................................................................................................................139Olejek jałowcowy.................................................................................................................................................140Olejek eukaliptusowy..........................................................................................................................................140Olejek goździkowy...............................................................................................................................................141Olejek pieprzowy.................................................................................................................................................141Olejek gałki muszkatołowej................................................................................................................................141Olejek cytrynowy.................................................................................................................................................142Olejek sosnowy.....................................................................................................................................................142Olejek gorczyczny................................................................................................................................................143Olejek krwawnikowy...........................................................................................................................................143Olejek różany........................................................................................................................................................144Olejek lubczykowy...............................................................................................................................................144Olejek imbirowy...................................................................................................................................................145Olejek drzewa herbacianego...............................................................................................................................145Zestawienie podstawowych właściwości i zastosowań olejków eterycznych....................................................146Bibliografia...............................................................................................................................................................149Spis ilustracji............................................................................................................................................................152Skorowidz.................................................................................................................................................................153PrzedmowaSensoryka zajmuje się poznawaniem zjawisk za pomocą zmysłów i jest nauką jedną z podsta­wowych w życiu człowieka i niezmiernie ważną w kosmetologii. Zmysły ludzkie dają się podzielić na zewnętrzne, do których należą: słuch, wzrok, dotyk, smak i węch - służące do komunikacji ze światem i otwierające nasz umysł na otaczające nas bogactwo doznań oraz na zmysły wewnętrzne, określające naszą osobowość. Są to: osąd, wyobraźnia, fantazja i pamięć. Ta ostatnia reguluje funk­cje pozostałych.Człowiek ma do dyspozycji miliony komórek nerwowych, zwanych receptorami, które umiej­scowione są na powierzchni nabłonka, wykonujące miliardy operacji na sekundę, by informacja przekazana z zewnątrz dotarła do właściwego organu.W 2005 r. za rozszyfrowanie tajemnicy węchu, tak ważnego w życiu człowieka i zwierząt, a zwłaszcza w kosmetologii, dwoje amerykańskich uczonych - Linda Buck i Richard Axel uzyskali Nagrodę Nobla. Rozwiązanie tajemnicy węchu poznaliśmy w 1991 r., kiedy opublikowali przeło­mową pracę, w której wyjaśnili, jak działa nasz układ węchowy. Z tego też względu autorzy niniej­szego opracowania poświęcili dużo miejsca opisowi działania wrażeń zmysłowych u człowieka. W dalszej części szczególny nacisk położono na substancje zapachowe - ważne w kosmetyce - po­chodzenia roślinnego, zwierzęcego i syntetycznego, uwzględniając ich strukturę chemiczną oraz grupy funkcyjne, sprawiające, że dana substancja jest nośnikiem zapachu.Autorzy