Choroby tarczycy (Gerhard Leibold)

Przedmowa Tarczyca (gruczoł tarczowy, łac. glandula thyreoidea) to jeden z ważnych dla życia narządów, a mimo to w profilaktyce zdrowotnej poświęca się jej mało uwagi. Wynika to po pierwsze z niewielkiej wiedzy o jej roli i funkcjach, po drugie stąd, że możliwości działań prewencyjnych w tym przypadku są mocno ograniczone. Oczywiście, nie znaczy to, że nie da się wcale zapobiegać schorzeniom tego gruczołu. Już samo używanie jodowanej soli kuchennej daje dobre skutki profilaktyczne, gdyż do zakłóceń czynności tarczycy często przyczynia się niedobór jodu, pierwiastka śladowego o symbolu I (dawniej J). W naszych szerokościach geograficznych spośród tak zwanych chorób z niedoboru te spowodowane brakiem jodu należą do najpowszechniejszych. W medycynie alternatywnej spotyka się nieraz zdecydowaną niechęć do soli zawierającej jod, co wynika raczej z przesłanek „ideologicznych" niż naukowych. Badania i praktyczne doświadczenie dowodzą, że dzięki wzbogaceniu soli jodem wyraźnie zmniejsza się na przykład liczba pacjentów z wolem. Naturalnie, byłoby jeszcze lepiej, gdyby charakterystyczne dla naszej cywilizacji nieprawidłowe odżywianie zmienić na zdrowe i pełnowartościowe. Służyłoby to nie tylko tarczycy, ale całemu organizmowi. Jednak uzupełnienie deficytu jodu przez zmianę sposobu odżywiania nie jest proste. Ten pierwiastek występuje w dużych ilościach w rybach, które nie każdemu smakują. Kto mięsa rybiego nie lubi, powinien stosować sól jodowaną. Celem tej książki jest przede wszystkim ukazanie znaczenia i działania tarczycy, z uwzględnieniem wszystkich innych elementów układu regulacji hormonalnej, wzajemnie i harmonijnie oddziałujących na siebie. W uzupełnieniu pokażemy, jak bada się, czy organ działa prawidłowo. Część druga jest poświęcona najpowszechniejszym schorzeniom gruczołu. Należy do nich przede wszystkim wole, dotykające w Niemczech co najmniej 15% populacji, dalej niedoczynność i nadczynność tarczycy, zapalenia i nowotwory. Podane są przyczyny każdej choroby, objawy, a także konwencjonalne i alternatywne metody leczenia. Gdy Czytelnik skończy lekturę, stanie się na swój własny użytek „ekspertem" od gruczołu tarczowego; będzie umiał aktywnie dbać o zachowanie zdrowia, zaś ewentualne choroby będzie potrafił rozpoznać na tyle wcześnie, że dadzą się skutecznie zwalczyć. W żadnym razie autor nie zachęca do leczenia się na własną rękę. Wprawdzie niektóre metody terapeutyczne można stosować w warunkach domowych, jednak zawsze dopiero po konsultacji ze specjalistą. Niewłaściwa ingerencja w złożony system hormonalny mogłaby pociągnąć za sobą groźne skutki.Spis treści Przedmowa...........................................................................................9 Układ hormonalny...............................................................................11 Gruczoły wydzielania wewnętrznego.................................................. 11 Zadania hormonów............................................................................ 13 Hormony z pozagruczołowych tkanek i komórek.................................. 14 Przegląd gruczołów dokrewnych......................................................... 16 Przysadka mózgowa - centralny ośrodek sterujący............................... 16 Trzustka a metabolizm ....................................................................... 19 Kryzysowe hormony nadnerczy.............................................................20 Grasica częścią układu odpornościowego ............................................21 Szyszynka - narząd o niejasnej funkcji .................................................22 Gruczoły płciowe .................................................................................24 Tarczyca - budowa i działanie..............................................................26 Anatomia tarczycy ...............................................................................26 Gruczoły przytarczyczne to nie tylko dodatek.........................................28 Hormony tarczycy...................................................................................29 Funkcjonowanie w organizmie ................................................................31 Rozpoznawanie chorób tarczycy.........................................................35 Diagnostyka laboratoryjna ............................................................................35 Próba z jodem promieniotwórczym..............................................................37 Scyntygrafia.....................................................................................................38 Inne metody badania .....................................................................................39 Wole - najczęstsza choroba gruczołu tarczowego.............................42 Deficyt jodu i inne przyczyny ........................................................................43 Objawy wola....................................................................................................45 Powikłania i choroby następcze ....................................................................49 Leczenie wola.................................................................................................54 Leczenie farmakologiczne .......................................................................55 Klasyczne jednoskładnikowe środki homeopatyczne ......................57 Pomoc chirurga.........................................................................................59 Sól jodowana i dieta w profilaktyce wola.....................................................62Jodowana sól kuchenna ...........................................................................62 Dieta ..........................................................................................................64 Artykuły spożywcze bogate w jod............................................................67 Niedoczynność tarczycy.......................................................................70 Formy i przyczyny niedoczynności................................................................70 Niedoczynność wrodzona.........................................................................71 Niedoczynność nabyta po urodzeniu ......................................................72 Inne formy niedoczynności tarczycy .......................................................73 Obraz choroby................................................................................................74 Symptomy u niemowląt............................................................................74 Przebieg choroby u dzieci ........................................................................76 Niedoczynność u dorosłych......................................................................77 Leczenie niedoczynności tarczycy.................................................................79 Metody medycyny akademickiej .............................................................79 Metody medycyny naturalnej ..................................................................81 Nadczynność tarczycy..........................................................................85 Formy i przyczyny nadczynności...................................................................85 Nadczynność wywołana reakcjami odpornościowymi...........................85 Zaburzona regulacja tarczycy..................................................................87 Nowotwory tarczycy..................................................................................88 Inne formy i przyczyny .............................................................................89 Objawy nadczynności tarczycy ......................................................................90 Objawy typowe..........................................................................................90 Dolegliwości starczej nadczynności tarczycy..........................................93 Choroba Basedowa...................................................................................94 Przełom tyreotoksyczny............................................................................96 Komplikacje i choroby wtórne......................................................................97 Leczenie nadczynności tarczycy....................................................................98 Tyreostatyki konwencjonalne...................................................................99 Metody medycyny alternatywnej........................................................... 100 Wskazania do operacji............................................................................103 Leczenie jodem promieniotwórczym....................................................103 Inne choroby tarczycy........................................................................105 Stany zapalne tarczycy.................................................................................105 Ostre zapalenie tarczycy......................................................................... 105 Zapalenie chroniczne............................................................................. 107 Choroba Hashimoto..........................................................................107Autoimmunologiczne zapalenie gruczołu tarczowego (choroba Basedowa) ......................................................................... 108 Zapalenie tarczycy spowodowane innymi czynnikami...................109 Guzy tarczycy................................................................................................ 112 Niezłośliwe powiększenie tarczycy........................................................ 112 Rak tarczycy............................................................................................ 115 Choroby gruczołów przytarczycznych..............................................120 Niedoczynność.............................................................................................. 120 Nadczynność.................................................................................................122Indeks A acetylocholina 14 adenozyna 33 adrenalina 21 akromegalia 40,44 aldosteron 16, 20 Ammonium bromatum 61 amylaza 15,19 androgeny 21, 22, 25, 26 androsteron 21, 25 angiotensyna 10,11,14,15 anti-aging hormone 19, 23 antybiotyki 102,106,107,111 aplazja 71 arterioskleroza 30, 34, 47, 51 autoagresja immunologiczna 22, 36, 40, 41, 86, 87, 90, 91, 95, 96,103,107, 109,111,120 autodiagnoza 52 autonomia rozsiana 87 autonomia wieloogniskowa 88 B Basedowa choroba 22, 86, 94, 95, 96, 108,109 Baunscheidta terapia 83,84 brodawczak złośliwy 119 C Calcium iodatum 57 carcinoma 89,112,113,115,118, 124 Chininum arsenicosum 101 chlorek sodu 63 chłoniak złośliwy 118,119 chmiel zwyczajny 102 cholecystokinina 14,15 cholesterol 31, 34, 51, 78, 93 choroba oczu 94 choroby autoimmunologiczne tarczycy (autoagresja immunologiczna) 44, 86, 95,105,107,108chymotrypsyna 19 ciałko żółte 24, 25 ciąża 45 czterojodotyronina 30 czynności tarczycy 28 i nast., 37, 44, 46, 48,50,53, 57,58, 86, 87,114 D depresja 15, 22, 23, 48, 52, 70, diagnostyka 35 i nast., 45, 81,116,117 dieta bogata w jod 62 i nast., 67, 89, 99 dysplazja 71 dystonia wegetatywna 33, 48, 85 E enterogastron 14 estrogeny 24, 25, 80 F fosforan 28,121 i nast. Fucus vesiculosus 57 G gastryna 14 glandula pinealis 22 glandula tyreoidea 26 globus histericus 53 glukagon 19 głóg 102 graphites 82 grasica 13, 21,22 gruczolak 39, 88, 89,112,113,124 gruczolak autonomiczny 39, 88,104 gruczolak autonomiczny nietoksyczny 88 gruczolak autonomiczny toksyczny 88 gruczolak beleczkowy 112 gruczolak cewkowy 112 gruczolak dający przerzuty 119 gruczolak pęcherzykowy 112,113 gruczolak tarczycy 39,88 gruczolak złośliwy de Quervaina 119gruczoł apokrynowy 12 gruczoł holokrynowy 12 gruczoł merokrynowy 12 gruczoły hormonalne 12 i nast., 16 i nast. gruczoły płciowe 24 i nast., 102,110 gruczoły przytarczyczne (przytarczyce) 17, 27 i nast., 60,103, 120 i nast. guz onkocytarny złośliwy 119 guzek chłodny 39 guzek ciepły 39,113 guzek gorący 39,113 guzek zimny 38,113 guzy tarczycy 44, 72, 80, 88,112 i nast. H Hashimoto choroba 40, 41, 44, 95,107 i nast. hemangiosarcoma 89,118 hiperkalcemia, syndrom 123 hiperplazja 122 histamina 14 homeopatia 56 i nast., 82 i nast., 101 i nast., 106,107,114 hormon adenokortykotropowy 16 hormon ciałka żółtego 25 hormon laktotropowy 17 hormon luteinizujący 18 hormon pęcherzykozwrotny 16,18 hormon somatotropowy 18 hormon tyreotropowy 18, 24, 44,108 hormony 11 i nast. hormony jajnikowe (pęcherzykowe) 24 hormony tarczycy 29 i nast., 55, 71, 72, 76, 78, 79, 85, 90,103,118 I insulina 19 inżynieria genetyczna 13 J jajniki 17,24 jądra 17,25 jod 26, 30 i nast., 37 i nast., 52,55, 61 i nast., 70 i nast., 75, 76, 78, 87 i nast., 97, 99,100,103,104,114 i nast. jodki 99K kalcyferole 122 kalcytonina 28 kalikreina 20 karbieniec 101,102 karmienie piersią 45 kora nadnerczy 20 kortykoidy 20, 36, 80,107,111 kortykosteron 20 kortyzon 20, 36, 80,107, 111 kozłek lekarski 102 krążenie, dolegliwości (zaburzenia) 52, 63, 65, 92 kretynizm 26, 45, 62, 63, 75 i nast. kwasy tłuszczowe nienasycone 66 kwasy tłuszczowe omega 66, 67 L leczenie farmakologiczne 54, 55, 59, 97, 103,110 leczenie hormonalne 76 i nast., 118 leczenie jodem promieniotwórczym 103,117,119 leczenie radiologiczne 100 leki homeopatyczne 56, 101,106,111 leki psychotropowe 45, 49, 91 limfocyty 22 limfocyty T 22 lipaza 19 lit 99 Lithospermum officinale 102 Lycopus europaeus 101 Lycopus virginicus 101 M magnez 29 medycyna naturalna 22, 54 i nast., 81 i nast., 100 i nast., 108 i nast. melatonina 23 i nast. metabolizm 12,18 i nast., 31, 34,50,51, 78, 85, 92, 94, 97,121,122 mięsień sercowy, uszkodzenie 98 morszczyn 55,57 N nadchloran 99 nadczynność przytarczyc rzekoma 124nadczynność tarczycy 36, 53, 85 i nast. nadczynność tarczycy, leczenie 98 i nast. nadczynność tarczycy, objawy 90 i nast. nadczynność tarczycy, starcza 93 nadczynność tarczycy, uwarunkowana hormonalnie 90 nadczynność tarczycy, uwarunkowana immunologicznie 85, 86 nadczynność tarczycy, wywołana jodem 89 nadnercze 16,17, 20, 21, 96, 97,107, 110 najądrze 25 nawrot lekarski 102 nerwowość 48, 92 niedoczynność przytarczyc pozorna 120 i nast. niedoczynność przytarczyc rzekoma 121 niedoczynność tarczycy nabyta w okresie płodowym 71 niedoczynność tarczycy podkliniczna (latentna) 73 niedoczynność tarczycy postnatalna 72 niedoczynność tarczycy starcza 78 niedoczynność tarczycy u dorosłych 77 i nast. niedoczynność tarczycy u dzieci 76 i nast. niedoczynność tarczycy u noworodków 71, 74, 75 niedoczynność tarczycy wrodzona 36, 71 niedoczynność tarczycy wtórna 74 niedoczynność tarczycy, 70 i nast., 110, 111 niedoczynność tarczycy, leczenie 79 i nast. noworodek 36, 71, 73, 74 O objawy psychonerwowe 48 i nast., 90, 92,95 obrzmienie twarzy 52, 77 oddychanie, trudności 46, 53 oksytocyna 18 oliwa 66operacja 111,123 i nast., 126,129 oporność na hormony 45, 71 i nast. oporność na parathormon 121 oporność narządów wewnętrznych 71 i nast. osłabienie odporności 50 osłabienie sprawności 48, 52 osteoporoza 92, 98 P pankreozymina 15 parathormon 28, 29,120,121,122,125 pęcherzyki 27, 43,112,113 podwzgórze 13,18, 74 podwzgórze-przysadka, układ 74 pokwitanie 45, 77 powiększenie tarczycy 42 i nast., 45, 107,112,113 próbaT3iT4 36 i nast. próba z jodem promieniotwórczym 37 i nast. przeciwciała 40, 41, 72, 86, 95,108 przekwitanie 25, 45 przełom hiperkalcemiczny 123 przełom tyreotoksyczny 96 i nast. przysadka mózgowa 16 i nast., 28, 33, 46,86 psychoza organiczna 77 R rak komórkowy tarczycy 115 rak płaskonabłonkowy 115 rak rdzeniowy 115 rak tarczycy 1104,115 i nast. rdzeń nadnerczy 20, 21 renina 14,15, 20 resekcja radiologiczna 104 retikulum 18 rybi olej 66 ryby 66 i nast., S sarcoma 89,118 sarkoidoza 111 scyntygrafia 38 i nast., 120 sekretyna 15, 20 serce, niewydolność 97serdecznik pospolity 102 serotonina 15, 23 sonografia 39 sól jodowana 30, 62 i nast., spongia (gąbki) 58, 82, 83 stres 21 strumitis Hashimoto 107 suprarenina 21 syndrom paranowotworowy 124 i nast. szałwia 102 szyszynka 17, 22 i nast. T tachykardia 94 tal 201 120 tarczyca, anatomia 26 i nast. technet 99m 120 temperatura ciała, podwyższona 92, 106 teratoma (potworniak) 119 testT3-T4 36 i nast. testTBG 36 test TSH 36 testosteron 25 tężyczka 121 TGAb 40 thyreoiditis Hashimoto 90, 96,105 i nast., 109 thyreotoxicosis 96 thyreotropin releasing factor 29 tiomocznika pochodne 100 tkanka miąższowa 12 tłuszcz 65 i nast. TNM 116 torbiele 44, 47 TPOAb 40, 41 TRAb 41 trójjodotyronina 29, 30 trypsyna 20 trzustka 12,17,19 i nast. TSH 36,41,44,72,86 i nast, 95,100,108 tymocyty 22 tyreoglobulina 27, 40 tyreostatyki 99 i nast. tyreotropina 18,28, 29,36 tyroksyna 29, 30, 40U układ nerwowy przywspółczulny (parasympatyczny) 33 i nast. układ nerwowy współczulny 33 i nast. układ wewnątrzwydzielniczy 16 USG 40 uszkodzenie tarczycy przez układ immunologiczny 71 W wapń 29,123,124 wazopresyna 18 witamina D 29,122, 123,124 wole 42 i nast. wole guzkowe 46, 47 wole koloidowe 47 wolotwórcze substancje 44, 72 wycięcie tarczycy 60, 103 wycięcie wola 60,103 wydzielanie wewnętrzne 11 wydzielanie zewnętrzne 12 wyniszczenie 60 Z zaburzenia czynności gruczołów 97 zaburzenia enzymatyczne 44 zaburzenia koncentracji 48 zaburzenia metabolizmu 97 zaburzenia pamięci 48, 77 zakłócenia regulacji czynności tarczycy 87 i nast. zapalenie tarczycy 44, 72, 90,105 i nast. zapalenie tarczycy atroficzne 110 zapalenie tarczycy chroniczne (przewlekłe) 107 i nast. zapalenie tarczycy inwazyjne zwłóknieniem 111 zapalenie tarczycy nieropne 105 zapalenie tarczycy ostre 105 i nast. zapalenie tarczycy podostre 105 zapalenie tarczycy poporodowe 96 zapalenie tarczycy ziarninowe 106 zapalenie tarczycy, autoimmunologiczne 86,95,108 zespół Schmidta 110 zespół wielogruczołowy 87 zwyrodnienie nowotworowe 51, 60