Więcej informacji
SPIS TREŚCI Wprowadzenie......................................................... 7 Starzenie się organizmu................................................. 8 Profilaktyka starości ................................................... 12 Zioła „wiecznej młodości", czyli rośliny rewitalizujące....................... 18 Zioła podnoszące odporność............................................. 33 Rośliny adaptogenne, czyli jak walczyć ze stresem........................... 37 Miażdżyca -jak jej zapobiegać i jak z nią walczyć........................... 50 Wolne rodniki i ich wymiatanie z organizmu................................ 58 Menopauza i andropauza................................................ 67 Nerwica - problem ludzi nie tylko starszych................................ 71 Zioła przywracające sprawność ruchową................................... 74 Czy można lepiej widzieć i słyszeć?........................................ 78 Afrodyzjaki - zioła bogini miłości......................................... 80 Jak odżywiać się w starszym wieku........................................ 86 Zasady odżywiania.................................................. 86 Krótka charakterystyka pożywienia roślinnego............................ 107 Niektóre warzywa i owoce szczególnie cenne w żywieniu ludzi starszych...... 116 Niektóre diety roślinne............................................... 135 Domowe przetwory ziołowe.............................................. 142 Polne rośliny w kuchni............................................... 142 Herbaty ziołowe.................................................... 147 Sałatki ziołowe..................................................... 155 Profilaktyka i leczenie typowych schorzeń wieku starczego.................... 159 Choroby układu krążenia................................................ 161 Profilaktyka i terapia nadciśnienia tętniczego............................... 163 Terapia mózgowych i obwodowych zaburzeń krążenia....................... 168 Czy można się ustrzec od choroby nowotworowej?........................... 171 Choroby układu oddechowego - leczenie i profilaktyka....................... 174 Zapobieganie infekcyjnym schorzeniom dróg oddechowych................. 175 Fitoterapia niektórych schorzeń układu oddechowego...................... 178 Surowce rozszerzające oskrzela i przeciwastmatyczne...................... 192 Choroby układu pokarmowego........................................... 195 Procesy trawienia pokarmów.......................................... 196 Leczenie ziołowe i zapobieganie chorobom wynikającym ze złego trawienia .... 197 Leczenie ziołowe najczęstszych schorzeń przewodu pokarmowego............ 200 Leczenie i profilaktyka chorób wątroby i woreczka żółciowego................. 217 Leczenie i profilaktyka chorób nerek i układu moczowo-płciowego............. 219 Stany zapalne dróg moczowych........................................ 221 Ostre stany zapalne dróg moczowych................................... 223 Przewlekłe stany zapalne dróg moczowych............................... 224 Kamica moczowa................................................... 225 Najczęstsze choroby męskich narządów płciowych........................... 242 Przerost i zapalenie gruczołu krokowego................................ 242 Zapobieganie i leczenie chorób układu ruchu............................... 247 Artroza, reumatyzm................................................. 247 Artretyzm (dna moczanowa, podagra)................................... 257 Zmiany w układzie kostnym............................................. 260 Osteoporoza - największy wróg kości................................... 260 Skóra -jej funkcje, choroby, starzenie się.................................. 262 Pielęgnacja starzejącej się skóry....................................... 264 Różnorodne terapie naturalne............................................ 265 Apiterapia......................................................... 265 Aromaterapia...................................................... 266 Homeopatia....................................................,,. 266 Bibliografia........................................................... 269 Nie możemy, niestety, zatrzymać czasu, który dla każdego jest nieubłagany i prowadzi nieuchronnie do starości. Starość jest jednak różna. Można być „starym" z fizycznymi i psychicznymi objawami starości nawet w niezbyt podeszłym wieku, a można też w tych samych latach czuć się silnym, zdrowym, sprawnym i zachować ładny wygląd. Książka ta spełnia rolę praktycznego informatora o właściwościach leczniczych ziół oraz sposobach ich przygotowania. Przeznaczona jest dla dojrzałych czytelników, którym może pomóc skutecznie zadbać o zdrowie i urodę. WPROWADZENIE Nie możemy niestety zatrzymać czasu, który dla każdego jest nieubłagany i prowadzi nieuchronnie do starości. Starość jest jednak różna. Można być „starym" z fizycznymi i psychicznymi objawami starości, nawet w niezbyt podeszłym wieku, a można też w tych samych latach czuć się silnym, zdrowym, sprawnym, przy zachowaniu dobrego wyglądu. Nie tylko wiek wpływa ujemnie na organizm. Ludzie młodzi coraz częściej skarżą się na stałe osłabienie, zmęczenie, apatię lub rozdrażnienie, zmniejszoną wytrzymałość fizyczną i obniżającą się sprawność umysłową, a więc te cechy, które przypisujemy starzeniu się organizmu. Ma to niewątpliwy związek ze stanem zdrowia, niedoborami pewnych składników odżywczych niezbędnych człowiekowi czy warunkami bytu fizycznego i psychicznego. Warunki te w obecnej dobie uległy znacznemu pogorszeniu, i to zarówno w sensie ogólniejszym, jak i ściśle biologicznym. Człowiek jest częścią przyrody i dlatego podlega jej prawom. Oderwany od warunków naturalnych, z którymi związana była od wieków jego egzystencja, przeniesiony do sztucznych, ogromnych skupisk, jakimi są aglomeracje miejskie, na ogół choruje częściej i starzeje się szybciej. Do tego środowisko naturalne, w którym człowiek dotychczas bytował i z którym jest ewolucyjnie związany, ulega narastającemu skażeniu, oddziałuje ujemnie qa organizm ludzki, staje się zarzewiem wielu jego chorób. Naprawdę bardzo trudno jest w tych warunkach zestarzeć się „ładnie", naturalnie, zdrowo, w swoim czasie, bez lawinowo narastającego niedołęstwa psychicznego i fizycznego. Jest to rzeczywiście trudne, ale możliwe i udaje się wielu ludziom. Prawdziwe jest przekonanie, że na zdrową starość pracuje się całe życie. Warto więc walczyć, aby przedłużyć nasze trwanie i nadać mu sens nawet w głębokiej starości, bowiem jak mówi Jan Sztaudynger w znanej fraszce: Chociaż mi życie dało w kość, wciąż krzyczą -jeszcze, nigdy – dość. STARZENIE SIĘ ORGANIZMU Nasz organizm jest zbudowany z wielu komórek, które tworzą bardzo zróżnicowane tkanki wchodzące ze sobą w przeróżne związki przyczynowo-skutko-we, a wszystko odbywa się pod kierownictwem i kontrolą genów. Wpływają one na całość procesów zachodzących w organizmie poprzez system specyficznych białkowych enzymów produkowanych według genetycznego „przepisu" (kodu genetycznego). Podstawowym zjawiskiem życia zachodzącym w każdym żywym organizmie, a więc i w nas, jest przemiana materii. Zaczyna się ona pobieraniem składników materii oraz zawartej w nich energii z pożywienia, po czym następuje przetwarzanie jej przy stałym udziale tlenu (oddychanie) w różne formy potrzebne do budowy i odbudowy tkanek oraz do ich funkcjonowania. Aby żyć, musimy więc jeść i oddychać. Komórki tkanek pracują, żyją przez czas dłuższy lub krótszy, obumierają, niektóre odradzają się. Produkty przemiany materii, czyli metabolity rozprowadzane są po całym organizmie za pomocą układu krwionośnego. W trakcie przemiany materii powstają również związki odpadowe, trujące i szkodliwe, które organizm stara się zneutralizować chemicznie i wydalić, ale jeśli jest to niemożliwe - magazynuje je w różnych zakątkach ciała. Całość czynności fizjologicznych organizmu synchronizuje ośrodkowy układ nerwowy - mózg. W komórkach z biegiem czasu, w miarę postępującego starzenia się organizmu, następuje zagęszczenie cytoplazmy (białkowej treści komórki, w której zawieszone są różnorodne aparaty komórki, zwane organellami) i jej odwodnienie. Zmiany te upośledzają pracę komórek, a co za tym idzie -tkanek, narządów i wreszcie całego organizmu. Zarówno w komórkach, jak i między nimi gromadzą się złogi substancji, których za młodu tam nie było. Może to być kwas moczowy, barwniki, wapń, cholesterol i inne. Związki te, osadzając się np. w naczyniach krwionośnych, powodują zmiany miażdżycowe, czyli sklerotyczne zmiany naczyń, upośledzają w znacznym stopniu cały układ krążenia krwi, odkładając się w chrząstkach i stawach - usztywniają je, upośledzają ruchomość, gromadząc się w tkance podskórnej - postarzają wygląd skóry i powodują jej liczne choroby (egzemy, wysypki, liszaje, przebarwienia lub odbarwienia skóry itp.), zmagazynowane w oku -wpływają na wady wzroku, przyspieszają dalekowzroczność, krótkowzroczność lub zaćmę. Efektów takiego całościowego zatrucia organizmu jest więc wiele, a raz zapoczątkowany proces degeneracji tkanek postępuje nieustannie. W komórkach mózgu miażdżycowo zmienione naczynia (arterioskleroza naczyń mózgowych) nie doprowadzają dostatecznej ilości tlenu i substancji odżywczych, przez co upośledzają wybitnie procesy myślenia, postrzegania i pamięci. Na skórze pojawiają się brązowe plamy, znamiona i brodawki. W narządach wewnętrznych zanika stopniowo czynna tkanka miąższowa, a w jej miejsce wchodzi bliznowata tkanka łączna. Na skutek tego narządy kurczą się, zmniejszają, jakby marszczą, co przypomina marskość. Te zmiany z wiekiem prowadzą do rozedmy płuc, kruszenia się kości, zwyrodnienia mięśnia sercowego i stawów, zanikania tkanki podskórnej i włókien sprężystych w skórze i pojawienia się zmarszczek. Obserwuje się także znaczne obniżenie wydolności fizycznej organizmu. Dochodzi do osłabienia funkcji żołądka, jelit, do niestrawności, biegunek lub zaparć. Spada odporność organizmu tak znacznie, że nawet lekka infekcja (zwana przeziębieniem) może stanowić zagrożenie życia. Umiejętność samooczyszczania się ustroju z trujących produktów przemiany materii z upływem lat maleje, a w tkankach pogłębiają się wyżej opisane niekorzystne zmiany. W efekcie może dojść, i zazwyczaj dochodzi, do znaczących zmian w poszczególnych układach organizmu. Najczęściej spotykane starcze zmiany dotyczą poszczególnych układów organizmu: • narząd ruchu: w mięśniach szkieletowych zanikają włókna mięśniowe i maleje w nich poziom potasu, co objawiać się może skłonnością do bolesnych skurczów mięśni, występujących zwłaszcza w czasie spoczynku czy snu (maleje też sprawność mięśnia sercowego). Według niektórych badaczy zjawisk starzenia się (gerontologów), spadek ogólnej ilości potasu w ustroju jest tak istotny, że ustalenie jego ilości może się stać miernikiem tzw. wieku biologicznego, który może różnić się od wieku kalendarzowego o kilka lub kilkanaście lat. Następuje też zmniejszenie ilości innych biopierwiastków w organizmie, zwłaszcza magnezu i wapnia, co również odbija się negatywnie na narządzie ruchu; • układ kostno-szkieletowy: następują zaburzenia w przyswajaniu fosforanu wapnia i dlatego dochodzi do rozrzedzenia kości (osteoporozy) i podatności na złamania; • układ oddechowy: zmniejsza się pojemność płuc, wzrasta natomiast ilość powietrza zalegającego. Elastyczność tkanki płucnej zmniejsza się, płuca słabiej rozszerzają się i kurczą w czasie wydechu, przez co gorzej natleniają krew. Następuje zanik pęcherzyków płucnych, zaznacza się fizjologiczna (właściwa dla zaawansowanego wieku) rozedma; • układ krążenia: zmiany w tym układzie są największe (miażdżyca). Mięsień sercowy jest gorzej zaopatrywany w tlen, pojemność serca obniża się, w następstwie tego zmniejsza się wydolność całego ustroju; • układ nerwowy: następuje znaczny zanik komórek nerwowych (neuronów) w mózgu, co jest między innymi konsekwencją gorszego odżywienia i natlenienia mózgu. Człowiek rodzi się z określoną ilością neuronów, które w przeciwieństwie do komórek innych tkanek nie mają zdolności rozmnażania się i regeneracji. Na miejsce zanikających neuronów powstaje tkanka bliznowata złożona z tzw. komórek glejowych, które nie spełniają zadań, jakie miały do wypełnienia neurony. Powstawanie tej zbliznowa-ciałej tkanki w mózgu wzmaga się z wiekiem. Ale nie jesteśmy w tym wypadku bezsilni, bowiem w trakcie życia funkcje wszystkich neuronów doskonalą się, toteż gdy nawet część neuronów ginie, to te, które nadal trwają, przejmują funkcje obumarłych i organizm może nadal poprawnie funkcjonować. Jednak gdy ta proporcja zostaje przesunięta w kierunku niemożności naprawienia szkód, jakie pociągnęły za sobą zanikające neurony, wtedy i mózg, i reszta organizmu zaczynają mniej efektywnie pracować, a procesy starzenia się zostają przyspieszone i zintensyfikowane. Neurony są ze sobą bardzo ściśle powiązane siecią wypustek, którymi się wzajemnie oplatają. Przejmując funkcje komórek, które giną, pracujące neurony zwiększają swoją objętość nieraz dziesięciokrotnie, ale muszą być do tego zadania odpowiednio wytrenowane. Trening mózgu osiąga się oczywiście przez ciągłe pobudzanie procesów myślenia. Dlatego też ludzie „pracujący mózgiem", nie oszczędzający tego organu, starzeją się wolniej i na pewno bardziej fizjologicznie, bowiem szybka i zła starość mózgu wcale nie została w naszych organizmach zaprogramowana. Ten katastroficzny obraz starzenia się może przerażać, ale trzeba sobie również zdawać sprawę, że wiele zależy od nas samych, nawet długość naszego życia. Długowieczność jest cechą niewątpliwie dziedziczną, lecz w znacznym stopniu zależy od tego, jak żyjemy. 1 w tym ujęciu sens porzekadła, iż człowiek jest kowalem swojego losu, jest rzeczywiście prawdziwy.